گزارش، آیا تجربه ناموفق عربستان سعودی برای کارگران تاجیک در قطر تکرار می گردد؟ - گردشیا

با تور قطر از مروارید خلیج فارس دیدن کنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، یکی از موضوعات مهم در اقتصاد پس از استقلال تاجیکستان، مساله کارگران مهاجر بوده است. شهروندان تاجیک که در سرانجام دهه 1990 با اقتصاد ورشکسته ای پس از چند سال جنگ داخلی و ویرانی های بر جای مانده از آن روبرو بودند، راهی جز مهاجرت برای کار را پیش روی خود نمی دیدند. مسکو مقصد سنتی سفر کارگران مهاجر تاجیک بود. ساختار مالی اتحاد جماهیر شوروی نیز پیش از آن طوری چیده شده بود که تمام جمهوری ها فراورینماینده مواد اولیه بوده و مسکو چرخه اصلی صنعتی آن ها. لذا، حجم نیروی کار ارزان قیمت از آسیای مرکزی به مسکو سرازیر می شد و جمهوری ها نیز در عوض از سوبسیدهای مرکز بهره مند می شدند. پس از فروپاشی شوروی نیز تا حدودی این روند باقی ماند تا این که سوبسیدهای اعطایی از سوی مسکو به مرور کاهش یافت.

با این حال طی سال های پس از صلح بیم و امیدهایی در مورد این مساله در تاجیکستان به وجود آمد. از یک سو، بخش مهمی از فراوری ناخالص داخلی تاجیکستان به وجوه ارسالی کارگران مهاجر در فصول مختلف سال بستگی داشت که درواقع می توان گفت مهم ترین محرکه مالی کشور است. لذا، بهبود شرایط کاری کارگران و افزایش دستمزدها و مسائل مربوطه می تواند منجر به تقویت اقتصاد این کشور گردد. از سوی دیگر اما، روسیه با مطلعی از این موضوع، مساله کارگران را به یک اهرم فشار سیاسی و حتی امنیتی تبدیل نموده است. مقامات کرملین به خوبی می دانند به رغم وابستگی های مختلف تاجیکستان، مساله کارگران یکی از نبض های حیاتی به شمار رفته و لذا، به مطلوب ترین وجه ممکن از آن استفاده نموده اند. همین موضوع سبب شده تا ضرورت یافتن آلترناتیوهای مسکو برای کارگران تاجیک طی این سال ها مد نظر قرار بگیرد. قطر یکی از مهم ترین گزینه های مطرح شده است.

اقتصاد بزرگ قطر در جغرافیایی کوچک و جمعیتی بسیار کوچک تر، احتیاج مبرمی به نیروی کار مهاجر دارد. تاجیکستان نیز که به این احتیاج مطلع بود، طی چند سال اخیر مذاکرات متعددی را با طرف قطری شروع کرد. قطر چندین دور مذاکرات دوجانبه میان مقامات مختلف دو کشور صورت گرفت تا این که در فوریه سال 2019 موافقتنامه ای در این زمینه میان دو کشور صورن گرفت. این موافقتنامه توسط یوسف بن محمد العثمان وزیر توسعه اجرایی، کار و امور اجتماعی قطر و سومنگل تقی زاده، وزیر کار، مهاجرت و اشتغال جمهوری تاجیکستان به امضا رسید. بر این اساس، طرف قطری درخواست های خود را برای پذیرش مهاجران و نیروی کار مورد احتیاج به طرف تاجیکی پیشنهاد نموده و تاجیکستان نیز بر همین اساس شهروندان و کارگران آموزش دیده را به قطر می فرستد. در این توافق همچنین پیش بینی شده بود که قبل از سفر به قطر، کارگران تاجیک تحت نظر کارفرمای قطری، زبان عربی می آموزند.

پس از آن نیز در هفته جاری شاهد آن بودیم که پیگیری اجرای این توافقنامه در دیدار خسرو صاحب زاده، سفیر تاجیکستان در دوحه با یوسف بن محمد العثمان وزیر توسعه اجرایی، کار و امور اجتماعی قطر مورد آنالیز نهاده شد. بر این اساس به گزارش رسانه های تاجیک، طرفین پیرامون ایجاد یک کمیسیون بین دپارتمانی مشترک در زمینه جذب کارگران تاجیک، و سازمان دهی آموزش مهاجرین کاری برای درخواست های تخصصی بازار قطر، توافق کردند.

همچنین در اواسط فوریه 2019 بود که رئیس آژانس هوانوردی تاجیکستان از بازگشایی جهت هوایی مستقیم میان دوحه و دوشنبه بر اساس توافقنامه امضا شده میان دو کشور، خبر داده بود. البته موضوع راه اندازی پرواز مستقیم میان دوشنبه و دوحه، از سال 2017 و با پیگیری سفیر تاجیکستان در دوحه، پس از تقدیم استوارنامه اش به امیر قطر، این موضوع را مطرح شده بود.

قانون سرپرستی در قطر یکی از نگرانی های دیگر در این زمینه است. بر این اساس، کارفرما که سرپرست کارگران خارجی محسوب می گردد، می تواند در هر زمانی کارگر را از حق تردد، اقامات در قطر و حتی تغییر شغل محروم کند. علاوه بر این، گزارش های دیگری نیز در زمینه نگرانی پیرامون وضعیت کارگران خارجی در قطر طی سال های اخیر مطرح شده است. با این حال، به نظر می رسد با تمام این شرایط، وضعیت کاری کارگران تاجیک در مقایسه با مسکو از شرایط مالی بهتری در قطر برخوردار باشند. به ویژه اکنون که قطر میزبان جام جهانی فوتبال در سال 2022 است، احتیاجمند ساخت و سازها و فراهم آوردن زیرساخت های بسیاری است و این امر احتیاجمند نیروی کار مضاعفی می باشد. همین موضوع سبب شده تا بازه فعلی به یک فرصت طلایی برای تاجیکستان برای شیفت کارگران از روسیه به قطر، تبدیل گردد.

الهامجان یعقوب اف، رئیس انجمن مهاجران آسیای مرکزی

تجربه ناموفق عربستان سعودی

الهامجان یعقوب اف، کارشناس تاجیک و رئیس انجمن مهاجران آسیای مرکزی، به همین دلیل ضمن اشاره به آن که امروز بین 40 تا 50 درصد افراد واجد شرایط کار در تاجیکستان در مهاجرت کاری به سر می برند، نسبت به اقدامات دولت اظهار می دارد: دولت هم البته کارهایی نموده، ولی بدون نتیجه بوده است. البته ما ازیک جهت راضی خواهیم شد اگر دولت تاجیکستان با نمایندگان کشورهای دیگر توافقنامه امضا کند و بخشی از کارگران آنجا کار کند. اما بحث سر این است که توافقنامه ها معمولا منافع دو طرف را در نظر نمی گیرند. در توافق های پیشین هم دیدیم که این موضوع به نفع کشورهای دوم تمام شد. یکی از این تجربیات سازشنامه ای بود که چند سال پیش با عربستان سعودی به امضا رسیده بود که در نهایت به نفع آل سعود تمام شد. در آنجا بیش از هزار نفر از مهاجرین کاری تاجیک که در آنجا کار و فعالیت می کردند، حقوقشان پایمال شد. حتی در خبرهایی ما می شنیدیم که سعودی ها کارگران تاجیک را همچون غلام استفاده می کردند و معاش درست و حتی غذای درست هم به آن ها نمی دادند. در آن موقع برخی مواردی وجود داشت که خود آن مهاجران کاری با ویدئوهای منتشر شده به مردم مراجعه می کردند تا آن ها را از غلامی و بردگی سعودی ها نجات دهند. در برخی موارد نیز مردم پول هایی جمع نموده و برای بازگرداندن آن ها از عربستان سعودی اقدام می کردند.

رئیس انجمن مهاجرین آسیای مرکزی همچنین می افزاید: دولت هم متاسفانه کاری در این زمینه انجام نداد، چرا که موافقتنامه به نفع سعودی امضا شده بود. از این جهت من خیلی خوشبین نیستم که مهاجران ما در قطر یا عربستان سعودی کار و زندگی مناسبی داشته باشند. من هوادار آن هستم که مهاجرین کاری ما به کشورهای اروپایی و سواحل بالتیک همچون لیتوانی، لتونی و استونی مهاجرت نمایند. چرا که مردم این کشورها عمدتا زبان روسی بلدند و برای مهاجرین کاری ما که در روسیه کار نموده اند، مناسب تر است. چرا که هم معاش بهتری می گیرند و حقوق آن ها نیز کمتر پایمال می گردد. از جهت دیگر هم کار کردن مهاجران تاجیک در کشورهای عربی خیلی مشکل است. یکی از عوامل آن زبان است. مهاجرین کاری تاجیک زبان عربی بلد نیستند و در اصل یکی از شرط های کار خوب و پیگیری حقوق و معاش به وسیله قانون در کشورهای خارجی همین زبان است. این افراد از این جهت بعضا به دلیل ندانستن جریمه می شوند و ضرر می بینند. از این جهت من خیلی نسبت به این موضوع خوشبین نیستم و فکر نمی کنم به نفع مهاجران کاری ما باشد.