برترین ترجمه کتاب هری پاتر کدام است؟
به گزارش گردشیا، آن قسمت از هری پاتر و شاهزاده دورگه را یادتان هست که هری و ران بر سر کتاب های دسته دوم معجون سازی پیشرفته به سروکله هم می زنند و آخر، ران که قوی هیکل تر است، کتاب سالم تر را برمی دارد و هری می ماند و کتاب شاهزاده دورگه؟ وقتی مادرم با دو ترجمه متفاوت از کتاب هری پاتر و محفل ققنوس به خانه آمد، حکایت من و برادرم هم همین بود. دعوا بر سر برترین ترجمه کتاب هری پاتر بود و برادر بزرگ ترم برنده شد. او با ترجمه ویدا اسلامیه به اتاقش رفت و من هم مجبور شدم ترجمه نشر غریبی را بخوانم که امروز حتی یادم نمی آید چه نشری بود.
من هوادار پروپاقرص مجموعه کتاب های هری پاتر بودم و تعصبم روی ترجمه نشر تندیس به قدری سنگین بود که اگر جایی می شنیدم کسی به رون گفته ران، یا هرمیون را هرماینی می نامد یا به سنگ جادو می گوید سنگ کیمیا، سری به تأسف تکان می دادم و راهم را کج می کردم. نه. امکان نداشت اسلامیه اشتباه نموده باشد. حتماً برای انتخاب تلفظی متفاوت از این اسامی و دیگر انتخاب های ترجمه اش دلیلی داشته و دلیلش هرچه که هست موثق است و او برترین ترجمه کتاب هری پاتر را انجام داده است و ختم کلام.
برترین ترجمه کتاب هری پاتر
نشر تندیس، نشر باشکوهی است. اعتبار و بروبیایی دارد. مترجمین کارکشته ای دارد و کتاب های خوبی را وارد بازار می نماید. من حتی فکرش را هم نمی کردم که روزی بخواهم ترجمه تندیس از هری پاتر را بگذارم روبه روی ترجمه یکی از محبوب ترین نشرهای کودک و نوجوان کشور: انتشارات پرتقال.
اما آرزو مقدس، مترجم مجموعه هری پاتر نشر پرتقال، تبر را برداشت و تندیسِ من را شکست و در قامت یکی از برترین مترجم های ایرانی معاصر ظاهر شد.
کنار گذاشتن این تعصب به همین راحتی نبود. مدارک دانشگاهی ترجمه و ادبیات انگلیسی را داشتم، سابقه ترجمه کتاب داشتم و حالا دیگر وقت آن رسیده بود که قلم خود رولینگ را بخوانم. (دیر هم شده بود!) کتاب های زبان اصلی را خریدم، مجموعه تندیس و پرتقال را هم گذاشتم پیش رویم و مقایسه را آغاز کردم: فصل به فصل. بند به بند. جمله به جمله. کلمه به کلمه. وردها، اسامی، اصطلاح ها.
پرتقال برنده شد.
از محدودیت های معمول ارشاد که طبیعتاً روی هر دو ترجمه اثرگذار بوده اند که بگذریم، می رسیم به اثری که در نشر پرتقال، صحیح تر و روان تر ترجمه شده است. تا حد ممکن به متن مبدا وفادار مانده و در عین حال تمام کوششش را نموده تا گرته برداری را به حداقل برساند. ویراستاری اش با دقت بسیار بیشتری اجرا شده و متنی شسته رُفته تر را به خواننده ارائه می دهد.
در دوران لیسانس، استاد ترجمه ای داشتم که همواره می گفت دست روی دست بسیار است و هیچ ترجمه ای هرگز برترین نمی ماند. با مقایسه متن اصلی هفت کتاب هری پاتر و ترجمه آرزو مقدس از آن ها، صدای استاد باز توی سرم پیچید که هر اثری را باید حداقل ده سال یک بار، از نو ترجمه کرد تا کتاب، زنده بماند.
در ادامه، از هر دو ترجمه کتاب دوم، یک بند را آورده ام:
شاید بد نباشد بعد از مقایسه دو ترجمه بالا، علاقه مندان به زبان انگلیسی نگاهی به متن رولینگ در کتاب اصلی Harry Potter and the Chamber of Secrets نیز بیندازند که در این نقل قول، متعلق به نشر Scholastic است:
نر بودن فنگ می تواند این سوتفاهم را ایجاد کند که He در انتهای پاراگراف رولینگ، به او اشاره داشته نه هری. اما در ادامه ی این متن به وضوح متوجه می شویم که دو عنکبوت غول آسا هری و ران را با خود به محلی نامعلوم می برند و راهشان را از میان درختان جنگل تاریک پیش گرفته اند.
این تنها یکی از چندین و چند نمونه ای است که به نظر می رسد از چشم مترجم نشر تندیس پنهان مانده است. شاید ویراستاران تندیس در بازبینی چاپ های بعدی مجموعه ایرادات این چنینی را برطرف نموده باشند. اما نشر پرتقال از همان چاپ اول وسواس مطلوبی در ترجمه و ویراستاری متن از خود نشان داده است و همین، پرتقال را کاندید خوبی برای عنوان برترین ترجمه کتاب هری پاتر می نماید.
انتشارات پرتقال در انتهای هر کتاب هری پاتر، املا و تلفظ وردهای جادویی و اسامی شخصیت ها را در قالب دو لیست وردنامه و نام نامه آورده که دیگر کلمات عجیبی شبیه وِلدِرمورت! و پیوز! را از نسل نو پاترهدهایی که تنها کتاب را خوانده اند، نشنویم. (البته که تندیس هم حساسیت لازم را در پاورقی هایش داشته، اما شاید لیستی جدا از متن، نظم و آراستگی کامل تری را به همراه داشته باشد.)
همان طور که هر کتابی مخاطبان متفاوتی دارد، هر ترجمه ای هم پاسخی به نیازهای متفاوت خوانندگان است. ویدا اسلامیه با ترجمه هایش نقشی بی بدیل در آشنایی بسیاری از ما با دنیای هری پاتر ایفا نموده است، اما این دلیلی نمی گردد که دیگر ترجمه ها را نادیده بگیریم. نشر تندیس با نام ویدا اسلامیه سال ها پرچمدار این مجموعه بوده ، اما هر نسل، زبان و نیازهای خاص خودش را دارد.
نهایتاً، با آن که به نظر می آید برترین ترجمه کتاب هری پاتر امروز متعلق به نشر پرتقال باشد، اما ترجمه ویدا اسلامیه همچنان یک نقطه عطف در تاریخ ادبیات ترجمه فارسی باقی خواهد ماند. شاید بتوان گفت که نشر تندیس و ویدا اسلامیه، پایه گذاران تجربه فارسی زبان ها از دنیای جادوگری بودند و هر نسل نوی که به سراغ این کتاب ها (از هر ترجمه ای!) می رود، مدیون کوشش آن هاست.
منبع: خبرنگاران مگ
منبع: دیجیکالا مگ