گزارش، دور جدید رقابت روسیه و آمریکا در آسیای مرکزی از ابتدای 2020 - گردشیا

برای دیدن زیباترین جزیره اندونزی با تور بالی لحظه آخری همراه شوید و شگفتی های جزیره آتشفشانی بالی را از نزدیک شاهد باشد.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، وزارت امور خارجه قزاقستان در کانال تلگرامی خود روز گذشته از سفر مایک پامپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا در تاریخ 5 ژانویه به این کشور اطلاع داد. در این بیانیه آمده است که پامپئو با رهبری این کشور از جمله نورسلطان نظربایف و قاسم ژومارت توکایف ملاقات نموده و ملاقاتی نیز با وزارت امور خارجی این کشور خواهد داشت. در این ملاقاتها مسائل مناسبات دوجانبه و منطقه ای آمریکا و قزاقستان در حوزه های سیاسی، مالی، فرهنگی و انسانی و در سطح جهانی مورد بحث و آنالیز قرار خواهد گرفت.

در همین حال وزارت امور خارجه ازبکستان نیز اعلام نموده است که وزیر امور خارجه آمریکا در تاریخ 5 ژانویه به این کشور نیز سفر خواهد نمود. هیات آمریکایی در ازبکستان نیز با رئیس جمهور این کشور ملاقات خواهند کرد. بنا بر اعلان وزارت امور خارجه ازبکستان در این برنامه مذاکراتی میان مقامات دو کشور پیرامون اجرایی سازی موافقتنامه های امضاشده در ملاقات مقامات عالی رتبه آمریکا و ازبکستان در مورخ 16 مه 2018 در واشنگتن، برگزار خواهد شد و در مورد مسائل مهم دیگر در روابط دوجانبه و مسائل بین المللی نیز گفتگو میان دو کشور صورت می پذیرد.

سفر پامپئو به آسیای مرکزی در حقیقت به منظور شرکت در نشست وزاری امور خارجه چارچوب C5+1 موسوم به چارچوب آسیای مرکزی و ایالات متحده آمریکا به این منطقه سفر می نماید. با این حال ملاقاتهای مجزای پومپئو تنها در قبال دو کشور بزرگ و قدرتمند منطقه صورت می گیرد.

لازم به ذکر است چارچوب C5+1 یک ساختار همگرایی سیاسی ارائه شده از سوی واشنگتن است که با هدف هماهنگ سازی کشورهای آسیای مرکزی برای اقدامات مشترک تاسیس شده است. ایالات متحده کوشش نموده تا در این چارچوب افغانستان را نیز وارد نموده و استراتژی اتصال آسیای جنوبی و مرکزی را نیز از منظر این همگرایی سیاسی، عملیاتی سازد.

بنا بر اعلان وزارت امور خارجه ازبکستان در نشست پیش روی وزرای امور خارجه C5+1 موضوعاتی همچون همکاری های منطقه ای، به ویژه با تاکید بر همکاری های مالی، تقویت امنیت مرزها و همگرایی با افغانستان در حوزه حمل و نقل و تجارت در دستور کار قرار گرفته است. ایالات متحده در این چارچوب به وسیله روش هایی همچون ارائه یاری های بلاعوض نظامی در قالب تجهیزات و ساخت تاسیسات مرزی، ارائه وام های بانکی، سرمایه گذاری، و تسهیل مناسبات سیاسی فعالیت می نماید.

در همین حال وزارت امور خارجه ازبکستان خبر دیگری را مبنی بر سفر سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه به ازبکستان در بازه 12 و 13 ژانویه، درست یک هفته بعد از سفر پامپئو به این کشور، منتشر نموده است. بنا بر این گزارش، لاوروف با شوکت میرضیایف، رئیس جمهور ازبکستان ملاقات خواهد نمود.

بنا به گفته ماریا زاخاروا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، سفر لاوروف شامل مذاکرات دوجانبه با وزارت امور خارجه ازبکستان و بازدید از شعبه دانشکده روابط بین الملل مسکو در تاشکند و ملاقات با دانشجویان این مرکز را ترتیب خواهد داد. این مرکز آموزش سیاسی و دیپلماتیک در مورخ 9 دسامبر سال 2019 در تاشکند افتتاح شد. تا پیش از این دانشکده وزارت امور خارجه و آموزشگاه دیپلماتیک مسکو مرکز معتبری برای تحصیل چهره های سیاسی و نخبگان کشورهای آسیای مرکزی، از جمله ازبکستان بوده است.

در سفر لاوروف همچنین قرار است سند برنامه همکاری میان وزرای امور خارجه روسیه و ازبکستان 2020 الی 2021 نیز به امضا خواهد رسید. بنا به گفته زاخاروا، در این سفر و طی ملاقات با مقامات عالی رتبه ازبکستان، در مورد طیف گسترده ای از مسائل سیاسی، مالی، فرهنگی و انسانی دوجانبه مذاکره خواهد شد.

تا به امروز خبری مبنی بر سفر لاوروف به دیگر کشورهای آسیای مرکزی، به ویژه قزاقستان از سوی مراجع رسمی این کشورها منتشر نشده است.

سفر وزرای امور خارجه ایالات متحده آمریکا و روسیه به دو جمهوری کلیدی و تاثیرگذار آسیای مرکزی نشان از نوعی رقابت سیاسی برای حفظ و بسط نفوذ در این منطقه است. ایالات متحده اگرچه به خوبی از نفوذ سنتی و عمیق مسکو در قزاقستان مطلع است، در نظر دارد تا با استفاده از اختلاف نظرهای احتمالی میان توکایف و نظربایف، موازنه فعلی در سیاست خارجی این کشور را به نفع خود تغییر دهد. البته باید اشاره داشت واشنگتن در این جهت بر مزیت های مالی خود، به ویژه در حوزه سرمایه گذاری نیز نگاهی ویژه دارد.

در ازبکستان اما این رقابت بسیار شدیدتر و مهم تر است. روی کار آمدن شوکت میرضیایف فضای جدیدی را برای رقابت دو کشور فراهم کرد. در این بازه مناسبات تاشکند و واشنگتن در حوزه مالی رشد چشمگیری یافته است. در حوزه سیاسی و امنیتی اما مسکو با تاسیس نیروگاه های هسته ای و انعقاد قرادادهای نظامی کوشش های قابل توجهی را صورت داده است. با این حال، در حوزه مالی همچنان ازبکستان در دوراهی عضویت در اتحادیه مالی اوراسیا (با موضوع روسیه) و یا سازمان تجارت جهانی (با موضوع ایالات متحده) قرار گرفته است. در حوزه مسائل منطقه ای، به ویژه بحران افغانستان نیز اختلاف نظرهای مسکو و واشنگتن اگرچه کمتر است، اما روش متفاوت دو طرف و مدیریت بحران در قدرت بزرگ بین المللی، با ماهیت و اهداف متمایزی انجام می گیرد.

با این حال در طرف دیگر ماجرا، یعنی دو جمهوری آسیای مرکزی فوق الذکر، موازنه مثبت توسط قزاقستان و موازنه منفی توسط ازبکستان در دستور کار قرار گرفته است. به نظر می رسد روسای جمهور دو کشور (در قزاقستان بیشتر با موضوع نورسلطان نظربایف، رئیس شورای امنیت) با ورود به این مقوله مهم سیاست خارجی، سعی در نظارت مستقیم بر این فرایند دارند.